یخچال طبیعی یا پیریخ (به فارسی تاجیکی) توده ای یخ است که بر اساس نیروی گرانش از نواحی بلند کوهستانی یا در نواحی قطبی شمالی و جنوبی زمین، که دارای هوای سردی هستند، به آرامی جریان پیدا می کند. اگر مقداری برف به محکمی در دست فشرده شود، برف در دست به یخ تبدیل میشود.
این همان رویدادی است که پس از بارش برف، در دره های مرتفع کوهستانی رخ می هد.
برف در کف دره، بر اثر فشار برف های بالایی فشرده و به یخ تبدیل می شود.
حال وقتی برف‌های زیرین فشرده و محکم‌تر میشود و مانند توده‌ای خمیری حرکت می‌کند. به این ترتیب، یخچال طبیعی بوجود می‌آید. یخچال طبیعی به آرامی، حدود ۳ متر در سال، حرکت می‌کند.
قدرت فرسایشی یخچال های طبیعی بزرگ، بسیار زیاد است. حرکت آن به سمت پایین دامنه، باعث فرسایش میشود. دره‌ای که در اثر یخچال طبیعی بوجود می‌آید، کف هموار و دیواره‌های عمودی دارد و دره به شکل می باشد.
یخچال های طبیعی که در قطب‌های شمال و جنوب تشکیل شده‌اند، امکان دارد به اندازه یک کشور یا یک قاره باشند. این یخچال‌ها را کلاهک‌های یخی یا صفحه‌های یخی می‌نامند. برف در قسمت‌های مرکزی این خشکی‌ها می‌بارد و بسوی دریاهای کناری کشیده میشود.
جنوبگان و گرینلند با پهنه های یخی پوشانده شده اند.
بین ۶۰۰ هزار تا ۱۰ هزار سال پیش، زمین دوره‌های شدیدی از هوای سرد را طی کرد که عصر یخبندان نامیده می‌شوند. در هریک از این دوره‌ها، یخچالهای طبیعی وسیعی بخش زیادی از آمریکای شمالی، آسیا و اروپا تا نزدیکی لندن در انگلستان را پوشاند. بسیاری از دریاچه‌ها، دره‌ها و تپه‌هایی که امروز می‌بینیم، با این صفحه‌های یخی پوشیده شده بودند. نخستین مردمانی که در آمریکا ساکن شدند و از آسیا به آلاسکای امروزی آمدند، از یک گذرگاه یخی به بلندی ۱۰۰۰ متر گذشتند. پاره‌سنگ‌هایی که یخچال طبیعی باعث فرسایش آن‌ها میشود، همراه با آن یخچال جابجا یا بار دیگر درون یخها لایه‌بندی می‌شوند یا روی یخها قرار می‌گیرند. این پاره‌سنگ‌ها را یخ ُرفت می‌گویند. هنگامی که پس از ذوب یخ، یخ‌رُفت‌ها در پوزه یخچال، پایانه یخچالبر جای می‌مانند، چشم‌اندازی از تپه‌ای غیر طبیعی از ماسه، رس و سنگ بوجود می‌آورند.